မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားၾကီး၏ေထရုပတၱိ

 ရွင္သာမေဏဘ၀

မဟာစည္ဆရာေတာ္ အေလာင္းအလ်ာ ျဖစ္သူကို ၁၂၆၆-ခုႏွစ္၊ ဒုတိယ ၀ါဆိုလျပည့္ေက်ာ္ (၃) ရက္ ၂၉-၇-၁၉၀၄ ခု ေသာၾကာေန႔ နံနက္ (၃) နာရီခန္႔အခ်ိန္၌ ေရႊဘိုၿမိဳ႕ အေနာက္ဘက္ ခုနစ္မိုင္ကြာ ဆိပ္ခြန္ရြာ၊ ခမည္းေတာ္ ဦးကန္ေတာ္၊ မယ္ေတာ္ ေဒၚအုတ္တို႔မွ ဖြားျမင္ေတာ္မူပါသည္။

ေျခာက္ႏွစ္သား အရြယ္တြင္ ဆိပ္ခြန္ရြာေတာင္ဘက္ ပ်ဥ္းမနားေက်ာင္း ဘုန္းေတာ္ႀကီး အရွင္အာဒိစၥ မေထရ္ျမတ္ အထံ၌ တပည့္ခံလ်က္ ျမန္မာစာေရးစာဖတ္ ပညာကို ဆည္းပူးခဲ့ပါသည္။ ၁၂-ႏွစ္သား အရြယ္တြင္ မိဘႏွစ္ပါးတို႔က ရပ္ရြာထံုးစံအရ ရွင္ျပဳမဂၤလာ အခမ္းအနားျပဳ၍ အရွင္အာဒိစၥ မေထရ္ထံ၌ပင္ ရွင္သာမေဏျပဳလ်က္ ခ်ီးေျမွာက္ခဲ့ပါသည္။ ဥပဇၩာယ္ ဆရာေတာ္ အရွင္အာဒိစၥ မေထရ္ျမတ္က သာမေဏငယ္၏ ဉာဏ္ပညာ အရည္အခ်င္းကို ခ်င့္ခ်ိန္၍ ရွင္ေသာဘနဟု ဘြဲ႔အမည္ ေပးေတာ္မူခဲ့ပါသည္။

ဥပဇၩာယ္ဆရာေတာ္ အရွင္ အာဒိစၥမေထရ္သည္ ပါဠိစာေပ အေျခခံျဖစ္ေစရန္ ဇာတ္ႀကီးဆယ္ဘြဲ႔ကို သင္ေစရာတြင္ ဉာဏ္ပညာ ထက္ျမက္ျခင္းကို အေၾကာင္းျပဳ၍ မေဟာ္သဓာ ပါဠိအနက္ကို အထူးမက်က္ရေတာ့ဘဲ ဆရာ့အထံ၌ သင္ယူရင္းပင္ ႏႈတ္တက္ အာဂံုရလ်က္ ရွိခဲ့ပါသည္။ ထို႔အျပင္ ၀ိနည္းပါဠိေတာ္ကို အနက္ေဖာ္ သင္ယူရာ၌လည္း သင္ယူရင္းပင္ ထိုပါဠိေတာ္ကို အာဂံုႏႈတ္တက္ ရခဲ့ပါသည္။

၁၆-ႏွစ္ အရြယ္တြင္ ရွင္ေသာဘနသည္ ဆရာမရွိဘဲ ဂဏန္းသခ်ာၤ စာအုပ္မ်ားကိုသာ ၾကည့္၍ ဂဏန္းသခ်ာၤကို တတ္ေျမာက္ေအာင္ ေလ့လာခဲ့ပါသည္။ ယင္း ဂဏန္းသခ်ာၤကို တတ္ေျမာက္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ေနာင္ကာလ ဆန္းက်မ္းကို သင္ယူစဥ္ ပတၳရာျဖန္႔နည္း (အတန္႔ေပ်ာက္ ရွာနည္း) စသည္တို႔ကို လြယ္ကူစြာျဖင့္ သေဘာေပါက္ခဲ့ ပါသည္။

၁၉-ႏွစ္အရြယ္တြင္ ဆိပ္ခြန္ရြာ သူႀကီးေက်ာင္း ဆရာေတာ္ အရွင္ပရမ မေထရ္ျမတ္ထံ၌ ႏ်ာသက်မ္း၊ မူလဋီကာက်မ္း စေသာ က်မ္းႀကီးမ်ားကို ဆို၀ါျဖင့္ သင္ယူခဲ့ပါသည္။ ထိုက်မ္းတို႔ကို သင္ယူေသာအခါ စာအတူတက္ဖက္ ရဟန္းေတာ္မ်ားက “နိႆယကို ၾကည့္ထားသလား” ဟု ေမးယူရေလာက္ေအာင္ပင္ ျမင္ပင္ မျမင္ဖူးခဲ့ပါ။ ထို႔အျပင္ ရွင္ေသာဘနသည္ သာမေဏ ဘ၀ကပင္ အျခား သာမေဏမ်ားအား သဒၵါ သၿဂႋဳဟ္စေသာ က်မ္းမ်ားကို ပို႔ခ်ေပးႏိုင္ခဲ့ပါသည္။

ရဟန္းဘ၀

၁၂၈၅-ခုႏွစ္ တန္ေဆာင္မုန္း လျပည့္ေက်ာ္ (၄)ရက္ (၂၆-၁၁-၂၀၀၉) ခုႏွစ္၊ ဗုဒၶဟူးေန႔ နံနက္ (၈)နာရီခြဲ အခ်ိန္တြင္ ဦးေလးျဖစ္သူ ဦးေအာင္ေဘာ္၊ ေဒၚသစ္တုိ႔၏ ပစၥယာ ႏုဂၢဟႏွင့္ ဥပဇၩာယ္ ဆရာေတာ္ ထန္းစဥ္ရြာ သုေမဓာေက်ာင္း အရွင္နိမလမေထရ္ အႏုသာသကႏွင့္ ပထမ ကမၼ၀ါဆရာေတာ္ သူႀကီးေက်ာင္းအရွင္ ပရမမေထရ္ စေသာ ဥပသမၸဒကံေဆာင္ သံဃာေတာ္တုိ႔၏ ဓမၼာႏုဂၢဟတို႔ကို ခံယူလ်က္ ျမင့္ျမတ္ေသာ ရဟန္းအျဖစ္သို႔ ေရာက္ေတာ္မူခဲ့ပါသည္။

ရဟန္း ျဖစ္ၿပီးေနာက္ အရွင္ေသာဘနသည္ ပရိယတ္ စာေပမ်ားကို သင္ယူ ပို႔ခ်ေနရင္းပင္ ပဋိပတ္ကို လိုလားသျဖင့္ ရုကၡမူဓုတင္၊ နိသဇ္ဓုတင္၊ ပ႑ိပါတ္ဓုတင္မ်ားကို ေလးလပတ္လံုး ေဆာက္တည္က်င့္သံုး ေနခဲ့ပါသည္။

၁၂၈၆-ခုႏွစ္တြင္ အစိုးရ ပထမျပန္စာေမးပြဲ ပထမငယ္တန္း၌ ၀င္ေရာက္ ေျဖဆိုရာ အလြယ္တကူပင္ ေအာင္ျမင္ခဲ့ပါသည္။ ၁၂၈၂-ခုႏွစ္တြင္ ခရီးထြက္ေနရသျဖင့္ စာေမးပြဲ မ၀င္ခဲ့ရပါ။ ၁၂၈၈-ခုႏွစ္၌ ပထမလတ္တန္းကို လည္းေကာင္း၊ ၁၂၈၉-ခုႏွစ္တြင္ ပထမႀကီးတန္းကို လည္းေကာင္း ၀င္ေရာက္ ေျဖဆို၍ ေခ်ာေမာစြာ ေအာင္ျမင္ေတာ္ မူခဲ့ပါသည္။ ထိုႏွစ္က ဆိပ္ခြန္ရြာ၌ က်င္းပေသာ ၀ိနည္း အာဂံုျပန္ပြဲ၌လည္း ၀ိနည္းငယ္ ေလးေစာင္ကို ျပန္ဆို၍ အျမင့္ဆံုး ေအာင္ျမင္ေတာ္ မူခဲ့ပါသည္။

၁၂၉၀-ျပည့္ႏွစ္၌ မႏၱေလးၿမိဳ႕ အေနာက္ျပင္ ခင္မကန္တိုက္ ဖြားေတာ္ေက်ာင္းတြင္ သီတင္းသံုးေတာ္ မူလ်က္ ထိုေခတ္က ပရိယတ္စာေပအရာ၌ အေက်ာ္အေမာ္ခ်ည္း ျဖစ္ေတာ္မူၾကေသာ ခ်မ္းသာႀကီးဆရာေတာ္ ဦးလကၡဏ၊ ခင္မကန္တိုက္ တိုက္သစ္ဆရာေတာ္ ဦးဣႏၵ၀ံသာဘိ၀ံသ စေသာ ဆရာေတာ္မ်ားထံ၌ စာေပက်မ္းဂန္ ဗဟုသုတမ်ားကို ဆက္လက္ဆည္းပူး ေလ့လာခဲ့ပါသည္။ ထိုသို႔ ဆည္းပူးေလ့လာေနစဥ္ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕ ေတာင္၀ိုင္းကေလး ေက်ာင္းတိုက္မွ ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး အရွင္အာဒိစၥ မေထရ္ျမတ္က ဖိတ္ေခၚေတာ္ မူေသာေၾကာင့္ ၁၂၉၁-ခုႏွစ္၊ ၀ါဆိုလ၌ ထိုေက်ာင္းသို႔ သြားေရာက္ၿပီးလွ်င္ ထို ဆရာေတာ္ ဘုရားႀကီး၏ အမိန္႔အရ ထိုေက်ာင္းတိုက္ရွိ ရဟန္းသာမေဏတို႔အား စာေပက်မ္းဂန္မ်ားကို ပို႔ခ် သင္ျပေပးေနခဲ့ပါသည္။

ထိုသို႔ ပို႔ခ်ေပး၍ ပရိယတၱိ သာသနာကို ျပဳေနစဥ္မွာပင္ သမထ ၀ိပႆနာ ပဋိပတၱိအလုပ္မ်ားကို အားထုတ္ က်င့္သံုးလိုေသာေၾကာင့္ ၁၂၉၃-ခုႏွစ္ ျပာသိုလထဲတြင္ အေဖာ္ျဖစ္သူ အရွင္ေတဇိႏၵႏွင့္အတူ ေမာ္လၿမိဳင္ ေတာင္၀ိုင္းတိုက္ေက်ာင္းမွ ထြက္ခဲ့၍ ဇင္းက်ိဳက္၊ သထံု၊ ေကလာသ ျမသပိတ္ေတာင္၊ က်ိဳက္ထီးရိုးေတာင္၊ ေရႊေရာင္ျပေတာင္၊ ဦးအုန္းခိုင္ေတာေက်ာင္း စသည္တို႔၌ ေနရင္း ကမၼ႒ာန္း နည္းမ်ားကို စံုစမ္း ေလ့လာၿပီးေနာက္ သထံုၿမိဳ႕၊ မင္းကြန္းေဇတ၀န္ ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ထံေတာ္၌ သတိပ႒ာန္ ၀ိပႆနာ ႐ႈပံုကို နည္းခံက်င့္သံုးလ်က္ ေနခဲ့ပါသည္။ ေန႔ေရာညဥ့္ပါ မအိပ္ဘဲ တင္းတင္းၾကပ္ၾကပ္လည္း အားထုတ္ခဲ့ပါသည္။ ထိုစဥ္က တစ္ရက္လံုး စကားမေျပာဘဲ က်င့္ခဲ့ေသာ ရက္ေတြသာ မ်ားခဲ့ပါသည္။

ထိုသို႔ အားထုတ္ေနစဥ္ ေလးလရွိေသာအခါ ေမာ္လၿမိဳင္ ေတာင္၀ိုင္းတုိက္ေက်ာင္းမွ ေက်းဇူးရွင္ ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး အသည္းအသန္ ေရာဂါျဖစ္ေနေၾကာင္း ၾကားသိရသျဖင့္ ၁၂၉၄-ခုႏွစ္ ၀ါဆိုလဆန္း ၇-ရက္ေန႔တြင္ သထံုမွ ေမာ္လၿမိဳင္သို႔ ျပန္ခဲ့ရပါသည္။ ၀ါဆိုလဆန္း ၁၄-ရက္ ညဥ္႔၌ တုိက္ေက်ာင္း ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ပ်ံလြန္ေတာ္မူသျဖင့္ အရွင္ ေသာဘနသည္ ေတာင္၀ိုင္းတိုက္ေက်ာင္းကို ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ေနခဲ့ရ ပါသည္။

ေဇတ၀န္ ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ထံမွ သတိပ႒ာန္ ၀ိပႆနာ ႐ႈနည္းကို ေပါက္ေရာက္ ပိုင္ႏိုင္ခဲ့ေသာ အရွင္ေသာဘနသည္ ထိုစဥ္က ၉-၀ါမွ်သာ ရွိေသးသည္ျဖစ္၍ အရြယ္ ငယ္ေသးေသာေၾကာင့္ ကမၼ႒ာန္းတရားကို သူတစ္ပါးတို႔အား မေဟာၾကားေသးဘဲ မိမိကိုယ္တိုင္သာ စြမ္းႏိုင္သမွ် အားထုတ္ ေနထိုင္ခဲ့ပါသည္။

ထိုအေတာအတြင္း ဆိပ္ခြန္ရြာ၌ ညီျဖစ္သူတစ္ေယာက္ ေသဆံုးသြားသျဖင့္ သံေ၀ဂပြားကာ ၁၃၀၀-ျပည့္ႏွစ္၌ ဇာတိရပ္သို႔ ေခတၱႂကြသြားရာ ခုနစ္လအထိ သီတင္းသံုးလ်က္ သတိပ႒ာန္ ၀ိပႆနာ အလုပ္တရားကို စတင္ေဟာေျပာခဲ့ပါသည္။ ထိုစဥ္က ေဆြမ်ိဳးျဖစ္သူ သံုးဦး စတင္ တရားအားထုတ္၍ ေအာင္ျမင္ၾကသျဖင့္ အျခား လူမ်ားစြာလည္း အားထုတ္ၾက၍ ဉာဏ္ထူး၊ တရားထူးမ်ားကို ကိုယ္ေတြ႔ျဖစ္ၾကသျဖင့္ မဟာစည္ သတိပ႒ာန္ ၀ိပႆနာ တရားေတာ္ လုပ္ငန္းသည္ စတင္၍ ထင္ရွားေပၚလာခဲ့ပါသည္။

၁၃၀၃-ခုႏွစ္တြင္ ဒုတိယအႀကိမ္ က်င္းပေသာ အစိုးရ ဓမၼာစရိယ စာေမးပြဲ၌ ၀င္ေရာက္ ေျဖဆိုရာ က်မ္းရင္း ၃-က်မ္းႏွင့္ ဂုဏ္ထူး ငါးက်မ္းတို႔ကို ေခ်ာေမာစြာ ေျဖဆို ေအာင္ျမင္ေတာ္ မူသျဖင့္ သာသနဓဇ သိရီပ၀ရ ဓမၼာစရိယ ဟူေသာ ဘြဲ႔တံဆိပ္ကို ရရွိေတာ္ မူခဲ့ပါသည္။

ဒုတိယ ကမၻာစစ္ႀကီးေဘးေၾကာင့္ ၁၃၀၃-ခုႏွစ္ နတ္ေတာ္လမွစ၍ ဇာတိရပ္ ဆိပ္ခြန္၌ ျပန္၍ေနလ်က္ အခြင့္သင့္ေသာ အခါတိုင္း ၀ိပႆနာ လုပ္ငန္းတရားကို ဆက္လက္၍ ေဟာၾကားညႊန္ၾကားရာ တစ္ႏွစ္ထက္တစ္ႏွစ္ တိုးတက္ ထြန္းကားလာခဲ့ပါသည္။ ထိုအခါ သီတင္းသံုးရာ ဌာနျဖစ္ေသာ မဟာစည္ေက်ာင္းကို စြဲမွီ၍ အရွင္ေသာဘနကို မဟာစည္ဆရာေတာ္ ဟု ေခၚေ၀ၚခဲ့ၾကပါသည္။

၀ိပႆနာ ေယာဂီ တပည့္တို႔၏ ေတာင္းပန္ခ်က္အရ အရွင္ေသာဘနသည္ ၁၃၀၅-ခုႏွစ္က ယခုအခါ နာမည္ေက်ာ္ျဖစ္ေသာ ၀ိပႆနာ ႐ႈနည္းက်မ္း (ပ-ဒု ႏွစ္တြဲ) ကို ေရးသား ျပဳစုေတာ္ မူခဲ့ေပသည္။ စာမ်က္ႏွာ ၉၅၀-ခန္႔ရွိ ထိုက်မ္းကို ခုနစ္လ အတြင္းမွာ ေရးသားျပဳစု၍ ၿပီးခဲ့ပါသည္။ ယေန႔ထိ ထိုက်မ္းကို ရွစ္ႀကိမ္တိုင္တိုင္ ရိုက္ႏွိပ္ ထုတ္ေ၀ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။

၁၃၁၁-ခုႏွစ္ တန္ေဆာင္မုန္းလတြင္ မဟာစည္ ဆရာေတာ္ကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ဗုဒၶသာသနာ့ႏုဂၢဟ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္က ပင့္ေဆာင္လာသျဖင့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ သာသနာ့ရိပ္သာ၌ နတ္ေတာ္ လျပည့္မွစ၍ ၀ိပႆနာ လုပ္ငန္းတရားကို ေဟာၾကား ျပသေတာ္မူပါသည္။

မဟာစည္ ဆရာေတာ္ ဘုရား၏ စနစ္က်ေသာ ၀ိပႆနာ ႐ႈနည္းကို ႏွစ္ၿခိဳက္ သေဘာက်သူမ်ား တစ္ေန႔တျခား မ်ားျပားလာခဲ့ပါသည္။ စစ္ဘက္နယ္ဘက္ အရာရွိမ်ား၊ ပညာပိုင္းဆိုင္ရာ ပုဂၢိဳလ္မ်ား၊ ကုန္သည္ ပြဲစားမ်ားမွစ၍ လူတန္းစားမေရြး သာသနာ့ ရိပ္သာသို႔ လာေရာက္၍ သတိပ႒ာန္ ၀ိပႆနာ တရားကို အားထုတ္ခဲ့ရာ၌ ထိုသူတို႔တြင္ တရား၏အရသာကို ကိုင္တြယ္ ေတြ႔ရွိသြားသူမ်ား အေျမာက္အျမား ပါ၀င္ပါသည္။ ယခုအခါ အထက္ေအာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံ တစ္ႏိုင္ငံလံုးမွာပင္ မဟာစည္ ၾသ၀ါဒခံ ရိပ္သာေပါင္း ၂၀၀-ေက်ာ္ ရွိေနသျဖင့္ တစ္ႏိုင္ငံလံုးမွ ပုဂၢိဳလ္မ်ားသည္ နီးစပ္ရာ ၿမိဳ႕ရြာတို႔၌ ရွိေသာ သာသနာ့ ရိပ္သာမ်ား၌ တရားအားထုတ္ခြင့္ ရခဲ့ပါသည္။ မဟာစည္ ဆရာေတာ္၏ နည္းအတိုင္း တရားအားထုတ္ဖူးသူ မရွိေသာ ၿမိဳ႕ဟူ၍ ျမန္မာျပည္၌ မရွိေသးပါ။ ဤမွ်အတိုင္း မဟာစည္ ဆရာေတာ္၏ ကမၼ႒ာန္းနည္း ပ်ံ႕ႏွ႔ံခဲ့ပါသည္။ ယခုအခ်ိန္ထိ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ သာသနာ့ရိပ္သာ၌ တရား အားထုတ္ၿပီးသူေပါင္း သံုးေသာင္း ေလးေထာင္ေက်ာ္ရိွ၍ တစ္ႏိုင္ငံလံုး၌ အားထုတ္ၿပီးသူေပါင္း ေလးသိန္းေက်ာ္ ရွိပါသည္။ သီဟိုဠ္၊ ထိုင္း၊ ကေမၻာဒီးယား၊ ေလာ၊ အိႏၵိယ၊ အဂၤလန္ႏွင့္ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံတို႔၌လည္း မဟာစည္ ၾသ၀ါဒခံ ရိပ္သာေပါင္း မ်ားစြာႏွင့္ ေယာဂီေပါင္းမ်ားစြာ ရွိေနပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ မဟာစည္ ဆရာေတာ္သည္ သိန္းေပါင္းမ်ားစြာေသာ ပုဂၢိဳလ္တို႔အား ဗုဒၶတရားေတာ္၏ တရားအရသာကို တိုက္ေကၽြး ေ၀ငွေနေသာ ေက်းဇူးရွင္ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးအျဖစ္ မွတ္တမ္းတင္ရမည့္ ဆရာေတာ္ ျဖစ္ပါသည္။
မဟာစည္ဆရာေတာ္ ဘုရားႀကီး၏ သာသနာျပဳ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ား

၁၃၁၃-ခုႏွစ္တြင္ ျပည္ေထာင္စု သမၼတ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရက မဟာစည္ ဆရာေတာ္ ဘုရားႀကီး၏ ပရိယတၱိဂုဏ္၊ ပဋိပတၱိ ဂုဏ္ေက်းဇူးတို႔ကို အသိအမွတ္ ျပဳသည့္အေနျဖင့္ ဆရာေတာ္အား အဂၢမဟာပ႑ိတ ဘြဲ႔တံဆိပ္ေတာ္ကို ဆက္ကပ္ ပူေဇာ္ခဲ့ပါသည္။

၁၃၁၄-ခုႏွစ္မွ စ၍ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ ဆ႒သဂၤါယနာ ကိစၥမ်ား စတင္ေဆာင္ရြက္ ခဲ့ၾကပါသည္။ ဆ႒သဂၤါယနာကို ၁၃၁၆-ခုႏွစ္မွ ၁၃၁၈-ခုႏွစ္အထိ ပါဠိေတာ္ သဂၤါယနာအျဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ၁၃၁၈-ခုႏွစ္မွစ၍ အ႒ကထာ၊ ဋီကာသဂၤါယနာ အျဖစ္လည္းေကာင္း က်င္းပခဲ့ၾကပါသည္။ မဟာစည္ ဆရာေတာ္သည္ ထိုသဂၤါယနာ လုပ္ငန္းႀကီးတြင္ ၁၃၁၄-ခုႏွစ္မွ စ၍ ပဓာနက်ေသာ ေနရာမ်ား၌ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ေတာ္ မူခဲ့ပါသည္။ သဂၤါယနာတင္မည့္ ပါဠိေတာ္၊ အ႒ကထာ၊ ဋီကာတို႔ကို ရိုက္ႏွိပ္ရာတြင္ ေနာက္ဆံုး ၾကည့္႐ႈသုတ္သင္ ျပင္ဆင္ရေသာ တာ၀န္ကို အျခား ဆရာေတာ္မ်ားႏွင့္အတူ ေဆာင္ရြက္ေတာ္ မူခဲ့ပါသည္။ သဂၤါယနာတင္ရာ၌ ထိုထုိသုတ္ စသည္တို႔ ဘုရားေဟာ အစစ္အမွန္ ဟုတ္မဟုတ္ ေမးစိစစ္ရ၊ ေျဖရသည့္လုပ္ငန္းလည္း အေရးတႀကီး ပါ၀င္ခဲ့ရာ ပထမသဂၤါယနာ တင္စဥ္က အရွင္မဟာ ကႆပ မေထရ္ျမတ္ႀကီးသည္ ေမးစိစစ္ေသာ တာ၀န္ကို ယူခဲ့ရပါသည္။ ထို မေထရ္ျမတ္ႀကီးနည္းတူ မဟာစည္ ဆရာေတာ္သည္ ဆ႒သဂၤါယနာ သဘင္ပြဲႀကီး၌ ေမးစိစစ္ရေသာ တာ၀န္ကို ထမ္းေဆာင္ေတာ္ မူခဲ့ရပါသည္။ ထို႔ေနာက္ အ႒ကထာ ဋီကာတို႔ကို သဂၤါယနာ တင္ရာ၌ စိစစ္ ေလွ်ာက္ထားရေသာ တာ၀န္ကိုလည္း ထမ္းေဆာင္ခဲ့ပါသည္။ အ႒ကထာ သဂၤါယနာ၌ မဟာစည္ ဆရာေတာ္၏ စိစစ္ေလွ်ာက္ထားခ်က္ တုိ႔ကို ႏိုင္ငံေတာ္ ဗုဒၶသာသနာအဖြဲ႔က “သဂၤါယနာ စိစစ္ခန္း” အမည္ျဖင့္ စာအုပ္ ရိုက္ႏွိပ္ထုတ္ေ၀ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။

မဟာစည္ ဆရာေတာ္ဘုရားသည္ ၁၃၁၁-ခုႏွစ္၌ အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္တို႔ျဖင့္ ေ၀ေ၀ဆာဆာ ရွိလွေသာ မဟာသတိပ႒ာနသုတ္ နိႆယကို ေရးသားေတာ္ မူခဲ့ပါသည္။ ဆ႒သဂၤါယနာ တင္ေနစဥ္အတြင္း ၀န္ေဆာင္သံဃာအဖြဲ႔၏ တာ၀န္ေပးခ်က္အရ (ဆရာေတာ္သည္ ၀န္ေဆာင္သံဃာ အဖြဲ႔၀င္လည္း ျဖစ္ပါသည္) ၀ိသုဒၶိမဂ္က်မ္း၏ နိဒါန္းက်ယ္ႀကီးကို ပါဠိဘာသာျဖင့္ ေရး၍ ဆ႒သဂၤါယနာ ၀န္ေဆာင္သံဃာအဖြဲ႔အား တင္ျပရာ ယင္းအဖြဲ႔ႀကီးက ႏုတ္ပယ္ ျဖည့္စြက္ျခင္း မရွိဘဲ လက္ခံအတည္ျပဳ၍ ထုတ္ေ၀ျဖန္႔ခ်ိ ေစခဲ့ပါသည္။ ၀ိသုဒၶိမဂၢ နိဒါနကထာဟု ေခၚေသာ ထိုပါဠိနိဒါန္းႀကီးကား မဟာစည္ ဆရာေတာ္၏ ပါဠိအေရးအသား စြမ္းရည္ႏွင့္ အေထြေထြဗဟုသုတ ႂကြယ္၀ပံုကို ထင္ရွားေစေသာ က်မ္းျဖစ္ၿပီး တိုင္းတစ္ပါးသား ပါဠိစာေပ ပညာရွင္တို႔ကပင္ ခ်ီးက်ဴးအပ္ေသာ က်မ္းႀကီးျဖစ္သည္ဟု သိရပါသည္။

၁၃၂၂-ခုႏွစ္မွ စ၍ မဟာစည္ ဆရာေတာ္သည္ ၀ိသုဒၶိမဂ္က်မ္းကို ပို႔ခ်ရင္း ၀ိသုဒၶိမဂ္ မဟာဋီကာ နိႆယက်မ္းႀကီးကို ေရးသားျပဳစုေတာ္ မူခဲ့ပါသည္။ ၀ိသုဒၶိ မဟာဋီကာ က်မ္းႀကီးကား သမယႏၱရဟုေခၚေသာ ဟိႏၵဴဒႆန ေရးရာမ်ားကို ထည့္သြင္းရည္ညႊန္း ေ၀ဖန္ထားေသာ က်မ္းျဖစ္၍ အခ်ိဳ႕ေနရာတို႔၌ အနက္သိရန္ပင္ ခက္ခဲလွေသာ ဋီကာျဖစ္ပါသည္။ မဟာစည္ ဆရာေတာ္သည္ သကၠတဘာသာ၊ အဂၤလိပ္ ဘာသာတို႔ျဖင့္ ေရးသားထားေသာ သက္ဆိုင္ရာ ဖီလိုဆိုဖီေခၚ ဒႆနက်မ္းမ်ားကို ပိုင္ႏိုင္ေအာင္ ၾကည့္႐ႈေလ့လာၿပီးမွ ၀ိသုဒၶိမဂ္ မဟာဋီကာ နိႆယက်မ္းႀကီးကို ေရးသားေတာ္ မူခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ထိုနိႆယ က်မ္းႀကီးသည္ စာမ်က္ႏွာ ငါးရာခန္႔ရွိ စာအုပ္ႀကီး (၄)အုပ္ ရွိသည္အထိ က်ယ္၀န္းပါသည္။ ၀ိသုဒၶိမဂ္ ျမန္မာျပန္က်မ္းကိုလည္း ဆရာေတာ္သည္ ၁၃၂၃-ခုႏွစ္မွစ၍ ေရးသားခဲ့ပါသည္။ ထိုက်မ္းလည္း စာမ်က္ႏွာ ငါးရာေက်ာ္ရွိ စာအုပ္ႀကီး (၄)အုပ္အထိ က်ယ္၀န္းပါသည္။

ထို႔အျပင္ မဟာစည္ ဆရာေတာ္ ေဟာၾကား ျပဳစုေတာ္မူေသာ ၀ိပႆနာ အေျခခံတရားေတာ္၊ အရိယာ၀ါတရားေတာ္၊ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ တရားေတာ္၊ ဓမၼစၾကာသုတ္ တရားေတာ္၊ အနတၱလကၡဏသုတ္ တရားေတာ္ စေသာ ၀ိပႆနာဆိုင္ရာ တရားေတာ္ စာအုပ္မ်ားလည္း ယခုအခါ မ်ားစြာပင္ ထြက္ေပၚလ်က္ ရွိေနပါသည္။

မဟာစည္ ဆရာေတာ္ဘရားသည္ ထုိင္း၊ ကေမၻာဒီးယား၊ သီဟိုဠ္၊ အိႏၵိယ၊ ဂ်ပန္၊ အင္ဒိုနီးရွား ႏိုင္ငံမ်ားသို႔ သာသနာေရး မစ္ရွင္ အဖြဲ႔၀င္အျဖစ္ လည္းေကာင္း၊ သာသနာျပဳ ဆရာေတာ္ အျဖစ္ျဖင့္ လည္းေကာင္း ႂကြေရာက္၍ သာသနာျပဳေတာ္ မူခဲ့ပါသည္။ အင္ဒိုနီးရွား သာသနာျပဳအေၾကာင္း ဆရာေတာ္ ေရးသားသည့္ “အင္ဒိုနီးရွား သာသနာျပဳဆိုင္ရာ ခရီးသြားမွတ္တမ္း” လည္း ၁၃၂၁-ခုႏွစ္က ေပၚထြက္ခဲ့ပါသည္။

ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ေဟာၾကား ျပသေတာ္မူခဲ့ေသာ သတိပ႒ာန္ ၀ိပႆနာ ႐ႈမွတ္နည္းသည္ အလြန္ပင္ လြယ္ကူ ရွင္းလင္းျခင္း၊ လွ်င္ျမန္စြာ တရားထူး ရရွိျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ကမၻာ့ႏိုင္ငံမ်ားသို႔ ပ်ံ႕ႏွံ႔ ေက်ာ္ၾကားလ်က္ ရွိပါသည္။ ေထရ၀ါဒ ႏိုင္ငံမ်ား ျဖစ္ေသာ သီဟိုဠ္ (သီရိလကၤာ)၊ ထိုင္း၊ ကေမၻာဒီးယား၊ ေလာႏိုင္ငံႏွင့္ ဂ်ပန္၊ ကိုရီးယား၊ တရုတ္ႏိုင္ငံမ်ား၊ အဂၤလန္ႏိုင္ငံ၊ အေမရိကန္ႏွင့္ ဥေရာပ ႏိုင္ငံမ်ားသို႔လည္း ျပန္႔ပြားလ်က္ ဆရာေတာ္ ဘုရားႀကီး၏ ၀ိပႆနာ ႐ႈမွတ္နည္းျဖင့္ တရားရိပ္သာ အေျမာက္အျမား ရွိေနၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ မဟာစည္ ဆရာေတာ္ ဘုရားႀကီးသည္ သိန္းေပါင္းမ်ားစြာေသာ ပုဂၢိဳလ္တို႔အား ဗုဒၶ၏ တရားအရသာမ်ားကို တိုက္ေကၽြးေတာ္ မူခဲ့ေသာ ေက်းဇူးရွင္ မေထရ္ျမတ္ႀကီးအျဖစ္ မွတ္တမ္းတင္ထားေသာ ဆရာေတာ္ႀကီး ျဖစ္ပါသည္။

ဤသို႔လွ်င္ က်မ္းဂန္ အမ်ိဳးမ်ိဳးတို႔ကို ေရးသားေတာ္မူျခင္း၊ ဆ႒သဂၤါယနာ၌ တစ္ရာေက်ာ္ေသာ ပါဠိေတာ္၊ အ႒ကထာ၊ ဋီကာက်မ္းစာတို႔ကို အဆံုးသတ္ သုတ္သင္ ျပင္ဆင္ေတာ္ မူျခင္း၊ ဆ႒သဂၤါယနာ၌ ပုစၧက (အေမး) ဆရာေတာ္၊ အ႒ကထာ စိစစ္ခဏ္း ဆရာေတာ္အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ေတာ္ မူျခင္း၊ သာသနာေတာ္ သန္႔ရွင္း ျပန္႔ပြားေရးအတြက္ ႏိုင္ငံေတာ္ ၾသ၀ါဒစရိယအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ေတာ္ မူျခင္းတို႔ျဖင့္ သာသနာ့တာ၀န္ကို ေက်ျပြန္စြာ ထမ္းေဆာင္ေတာ္ မူခဲ့ေသာ၊ ကမၻာအႏွံ႔ သတိပ႒ာန္ ၀ိပႆနာ ပဋိပတၱိသာသနာျပဳ မေထရ္ျမတ္ ျဖစ္ေတာ္မူသည့္ ေက်းဇူးရွင္ အဂၢမဟာပ႑ိတ မဟာစည္ဆရာေတာ္ အရွင္ေသာဘန မေထရ္ျမတ္သည္ သက္ေတာ္ (၇၈)ႏွစ္၊ သိကၡာေတာ္ (၅၈) ၀ါအရ (၁၃-၈-၁၉၈၂) ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၊ မဟာစည္ သာသနာ့ရိပ္သာ၌ စံလြန္ေတာ္ မူခဲ့ပါသည္။

မူရင္းhttp://www.mahasidhamma.com/index.php?option=com_content&view=article&id=47&Itemid=27